Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 2014

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΑ ΠΑΙΔΙΑ - Από την Αγγελική Γ. Φουστάνα, Διδάκτορα Ειδικής Αγωγής, Διδάσκουσα και επιστημονική συνεργάτη του Παν/ίου Αθηνών̽

Τα γνωρίσματα των ευφυών μαθητών και η εκπαίδευσή τους
 Απαραίτητο στοιχείο είναι η διακρίβωση των ιδιαίτερων ικανοτήτων τους και η κάλυψη των εκπαιδευτικών και κοινωνικών τους αναγκών.
  Οι ευφυείς μαθητές χαρακτηρίζονται από την υψηλή διανοητική τους ικανότητα. Μακροχρόνιες μελέτες έχουν δείξει ότι οι ευφυείς μαθητές έχουν πρώιμα ανεπτυγμένη γλώσσα και σκέψη, υψηλή σχολική επίδοση, αναβαθμισμένη κατανόηση, σύνθετο λεξιλόγιο και ανώτερη μαθηματική ικανότητα. Αρκετές έρευνες επικεντρώνονται στην ύπαρξη ισχυρών κινήτρων, αυξημένων δεξιοτήτων επικοινωνίας, ικανότητας επίλυσης γνωστικών έργων και ασυνήθιστων ενδιαφερόντων. Διαθέτουν δημιουργικότητα, ισχυρή μνήμη, οξυδέρκεια, λογική σκέψη και χιούμορ.
  Οι ευφυείς μαθητές είναι μικροί ερευνητές. Αναλαμβάνουν ένα γνωστικό έργο – συνήθως του ενδιαφέροντός τους – και προσπαθούν να το φέρουν εις πέρας συστηματικά και διεξοδικά. Κοινός τόπος, επίσης, σε διεθνές επίπεδο είναι η ερευνητική διαπίστωση ότι οι ευφυείς μαθητές χαρακτηρίζονται από υψηλή ταχύτητα στην επεξεργασία των πληροφοριών και ευελιξία στη χρήση εναλλακτικών τρόπων επίλυσης γνωστικών έργων. Είναι επιδεκτικοί στην εκμάθηση νέων στρατηγικών και γνωρίζουν πως και πότε να τις χρησιμοποιήσουν προσαρμοστικά. Διακρίνονται από ιδιαίτερο μαθησιακό ύφος γεγονός που πρέπει
να αποτελεί πυξίδα στον εκπαιδευτικό σχεδιασμό. Ως ενήλικες συνήθως έχουν ψυχική υγεία, επαγγελματική επιτυχία και υψηλά ενδιαφέροντα.
Αντίστοιχα είναι και τα ψυχο-συναισθηματικά τους γνωρίσματα.

 Τα βασικά ατομικά χαρακτηριστικά τους είναι:
1)      Η ικανότητά τους για προσαρμογή στο κοινωνικό περιβάλλον,
2)      Η επίγνωση του εαυτού τους νοούμενη ως προσωπική ταυτότητα σε συνδυασμό με την ύπαρξη ανεξαρτησίας και ικανότητας ελέγχου της αντικειμενικής πραγματικότητας,
3)      Η ενσυναίσθηση, ήτοι η γνώση των αναγκών και των συναισθημάτων των άλλων σε συνδυασμό με την ύπαρξη ευαισθησίας και ικανότητας συναισθηματικής συναλλαγής και ομαλών διαπροσωπικών σχέσεων και
4)      Η επίγνωση του κοινωνικού τους ρόλου συνδυασμένη με τον αλτρουισμό και τη γενναιοδωρία.
Συχνά οι ευφυείς μαθητές επιζητούν τη μοναξιά, η οποία όμως είναι ευεργετική. Δείχνουν εξαιρετική ανεξαρτησία κι αυτονομία αρνούμενοι να συμμορφωθούν σε συμβατικούς κανόνες. Αγαπούν αυτό με το οποίο ασχολούνται δείχνοντας ενθουσιασμό, ενέργεια και δέσμευση. Είναι επίμονοι μπροστά στα εμπόδια και στις απογοητεύσεις, αλλά την ίδια στιγμή είναι αρκετά ευέλικτοι, ώστε να αλλάζουν στρατηγικές και τακτικές, που είχαν οδηγήσει σε αποτυχία. Η επιτυχία τους βασίζεται στη νοημοσύνη, στον ενθουσιασμό, στα κίνητρα, στην επιμονή, στη δέσμευση και στη σκληρή δουλειά.
Προσοχή βέβαια χρειάζεται στη διαχείριση των ευφυών μαθητών, καθώς ο ακατάλληλος χειρισμός μπορεί να επιφέρει δυσκολίες στην προσαρμογή, στην απόδοση και στη λειτουργικότητά τους και να μετατρέψει τα θετικά τους γνωρίσματα σε μειονεκτήματα. Όταν το πρόγραμμα της τάξης δεν απευθύνεται στις ανάγκες τους, τότε είναι δύσκολο να στραφεί η προσοχή τους στη σχολική εργασία. Ακόμη χειρότερα είναι σε κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων σχολικής προσαρμογής, αν δεν ικανοποιηθούν κατάλληλα οι εκπαιδευτικές τους ανάγκες Η κοινή άποψη ότι οι ευφυείς μαθητές δε χρειάζονται ειδική εκπαίδευση, διότι τα καταφέρνουν μόνοι τους αποτελεί ένα μύθο. Η αλήθεια είναι ότι όταν δεν υποστηρίζονται κατάλληλα, κινδυνεύουν με σχολική αποτυχία και περιθωριοποίηση.
Απαραίτητο στοιχείο είναι η διακρίβωση των ιδιαίτερων ικανοτήτων τους και η κάλυψη των εκπαιδευτικών και κοινωνικών τους αναγκών. Η διαφοροποιημένη εκπαίδευση που συνάδει με τα δυναμικό των ευφυών μαθητών αποτελεί το εχέγγυο για την πρόοδό τους. Σε γενικές γραμμές, όλες οι τροποποιήσεις του προγράμματος για τους ευφυείς μαθητές καθορίζονται από την ύπαρξη τεσσάρων επίμονων προβλημάτων: την ευρεία κλίμακα ικανοτήτων των ευφυών μαθητών, τους περιορισμούς του εκπαιδευτικού στην ύλη των μαθημάτων, την έλλειψη ειδικών μεθόδων των εκπαιδευτικών και το αναβαθμισμένο αναπτυξιακό επίπεδο ή ρυθμό ανάπτυξης των ευφυών μαθητών. Τα παραπάνω στοιχεία είναι απαραίτητα σε κάθε προσπάθεια εκπαιδευτικού σχεδιασμού. Η διεθνής βιβλιογραφία έχει πολλά να προτείνει ως προς τη διαφοροποιημένη εκπαίδευση των ευφυών μαθητών. Στον ελληνικό χώρο έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές προτάσεις από τη γράφουσα για το ζήτημα αυτό. Γενικά, στην εκπαίδευση των ευφυών μαθητών η αμοιβαία συνεργασία μεταξύ της γενικής και της ειδικής εκπαίδευσης είναι απαραίτητη με κυρίαρχο το ρόλο της ειδικής αγωγής.
Η κατάλληλη εκπαιδευτική πολιτική πρέπει να συμπληρώνεται από την εξειδίκευση κι επιμόρφωση των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων και ειδικοτήτων. Οι υπεύθυνοι δημόσιοι φορείς απαιτείται να διοργανώνουν προγράμματα ειδίκευσης των εκπαιδευτικών, ώστε αυτοί να είναι σε θέση να υποστηρίζουν τους ευφυείς μαθητές.
Η αναγνώριση και ειδική εκπαίδευση των ιδιαίτερα ικανών μαθητών μας αποτελεί μία επένδυση για το μέλλον. Η διαφοροποίηση στην εκπαίδευση έχει σημασία και νόημα τόσο για το ίδιο το άτομο, όσο και για το κοινωνικό σύνολο. Στην εποχή της ταχείας εξέλιξης και προόδου και με δεδομένη την ανάγκη για επίλυση σημαντικών παγκόσμιων προβλημάτων, η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό είναι επιτακτική. Εκτός αυτού, είναι άδικο για τους ευφυείς μαθητές να αγνοούνται ή ακόμη χειρότερα να παρεμποδίζεται η ανάπτυξη των ειδικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων τους, να καταστέλλονται οι μορφωτικές τους φιλοδοξίες και εν τέλει η πρόοδος της καριέρας τους. Για να αναπτυχθεί το ανθρώπινο δυναμικό χρειάζεται ενθάρρυνση, κατάλληλη μεταχείριση, μεταρρυθμίσεις από έναν κόσμο που ενδιαφέρεται κι αυτό οφείλει να προσφέρεται και στα ευφυή παιδιά. Η γνώση είναι ζωτικό στοιχείο στην υψηλή κι εξαιρετική επίδοση. Ας προσφέρουμε στους ευφυείς μαθητές μας τη δυνατότητα να αποκτήσουν γνώση κι εμπειρίες, ώστε αργότερα να παράγουν γνώση προς όφελος όλων μας!


Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Davis, G. A. & Rimm, S. B. (1994). Education of the Gifted and Talented. Needham Heights. MA: Allyn and Bacon.

Eysenck, H. J. (1995). Genius, The natural history of creativity. Cambridge University Press.
Luwel, K., Foustana, A. Papadatos, Y., & Verschaffel, L. (2011). The role of intelligence and feedback in children’s strategic competence. Journal of Experimental Child Psychology, 108, 61-76.
Foustana, A., Luwel, K, & Verscaffel, L. (2007, May). Effects of Feedback on the Strategic Competence of Gifted Children. The European Cognitive Science Conference 2007 (EuroCogSci07) (Delphi/Greece, May 23-27 2007).
ΝΟΜΟΣ 3699/2008. Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. ΦΕΚ 199/Α/2.10.2008.
Παπαδάτος, Γ., & Φουστάνα, Α. (2007). Η συμβολή των γενετικών και οικογενειακών παραγόντων στη δημιουργία ιδιοφυών ατόμων, στο βιβλίο Αναγνώριση, Τιμητικό αφιέρωμα στον καθηγητή Θεόδωρο Γ. Εξαρχάκο (σ. 388-416),  Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Φουστάνα, Α. & Παπαδάτος, Γ. (2012). Ο ρόλος της ευφυΐας στον ανθρώπινο πολιτισμό, Η ευφυΐα ως πολιτισμικό, ψυχοφυσιολογικό και εκπαιδευτικό φαινόμενο. Αθήνα, εκδ. Πεδίο.

 

Κοινωνικό -Συναισθηματικές Ανάγκες Χαρισματικών/Ταλαντούχων Παιδιών


Η πολιτεία θα πρέπει να προσφέρει τέτοιες εκπαιδευτικές παροχές στα παιδιά αυτά έτσι ώστε το πολυδιάστατο δυναμικό τους να βρει πεδίο έκφρασης.
Από τον Αθανάσιο Τσιάμη, Μ.Α., CPsychol, Εκπαιδευτικό Ψυχολόγο̽
Όπως όλοι μας έτσι και τα χαρισματικά/ταλαντούχα παιδιά  πρέπει να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες , και να μάθουν να διαχειρίζονται και να εκφράζουν το συναισθηματικό τους δυναμικό με τέτοιο τρόπο ώστε  η προσαρμογή τους στο κοινωνικό σύνολο να είναι αποδοτική. Ποιες είναι, λοιπόν, οι κοινωνικές και συναισθηματικές ανάγκες των χαρισματικών/ταλαντούχων παιδιών, και ποιοι είναι οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν τόσο την ανάπτυξη όσο και την έκφραση τους; Πρέπει  όλοι, όσοι  συμμετέχουν ενεργά στην διαπαιδαγώγηση τους,   κυρίως γονείς και εκπαιδευτικοί , να προσπαθήσουν να διαμορφώσουν ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά αυτά θα μπορέσουν να αντιληφθούν την κοινωνική και συναισθηματική τους πλευρά και να την καλύψουν αντίστοιχα.
 Σε αυτή την προσπάθεια θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η ομάδα των χαρισματικών/ταλαντούχων παιδιών δεν είναι ομοιογενής .
 Υπάρχουν  χαρισματικά/ταλαντούχα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, αυτά που δεν εκφράζουν το νοητικό κυρίως δυναμικό τους στην τάξη, αυτά που ανήκουν σε μειονοτικές ομάδες  και αυτά με αισθητηριακές βλάβες   Υπάρχουν ακόμα και  αυτά που διαφέρουν σημαντικά ως προς την έκφραση   του ιδιαίτερου τους χαρακτηριστικού.   Στην περίπτωση του χαρακτηριστικού της  νοημοσύνης  για παράδειγμα παιδιά που η χαρισματικότητα τους έχει σχέση με το υψηλό δείκτη νοημοσύνης ομαδοποιούνται ανάλογα με την τιμή του (IQ 125-180+). Τόσο οι γονείς όσο  και οι εκπαιδευτικοί δεν θα πρέπει επίσης να ξεχνάνε ότι η  μη παράλληλη νοητική , συναισθηματική, και ψυχοκινητική  ανάπτυξη των χαρισματικών/ταλαντούχων παιδιών  επηρεάζει συνήθως άμεσα την κοινωνική τους συμπεριφορά καθώς και την αίσθηση και έκφραση των συναισθημάτων τους. Ακόμα η πολιτεία θα πρέπει να προσφέρει τέτοιες εκπαιδευτικές παροχές στα παιδιά αυτά έτσι ώστε το πολυδιάστατο (ακαδημαϊκό-κοινωνικό-συναισθηματικό) δυναμικό τους να βρει πεδίο έκφρασης.
Κάθε εκπαιδευτικό σύστημα έχει σαν σκοπό την καλλιέργεια και την ανάπτυξη του δυναμικού (ακαδημαϊκού & κοινωνικού) των μαθητών που συμμετέχουν στις διαδικασίες του. Συνήθως, όμως στη πραγματικότητα, οι πιο πολλοί από τους εμπλεκόμενους (μαθητές, εκπαιδευτικούς, γονείς) εστιάζουν μονοδιάστατα στην εκπλήρωση του στόχου ως προς τη ακαδημαϊκή διάσταση. Όλα τα παιδιά , μα ίσως περισσότερο τα χαρισματικά,  πρέπει να ανακαλύψουν και να μάθουν να εκφράζουν το κοινωνικό και συναισθηματικό τους δυναμικό, με τέτοιο τρόπο που οι κοινωνικό-συναισθηματικές τους ανάγκες να καλυφθούν σε ικανό βαθμό. Στο σχολικό περιβάλλον η αποδοχή και η πίεση των συνομηλίκων, η υποεπίδοση (underachievement)  καθώς και  η παραβατικότητα  είναι σχέσεις και συμπεριφορές που χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή στον χειρισμό τους.
Η οικογένεια  είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας για την συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη όλων των παιδιών συμπεραλαμβανομένων και των χαρισματικών/ταλαντούχων. Πιο συγκεκριμένα για τα χαρισματικά/ταλαντούχα παιδιά, α) η αντίληψη των  γονέων για το ποια είναι και τα χαρακτηριστικά τους και  πως εκδηλώνονται αυτά , β) , η προσπάθεια των γονέων   να αναπτύξουν  το δυναμικό των παιδιών τους  προσφέροντας κατάλληλες εκπαιδευτικές κυρίως παροχές, γ) οι προσδοκίες τους για τα παιδιά αυτά που έχουν και  ο τρόπος που τις εκφράζουν, δ) η αντίληψη των γονέων για το κατά πόσο οι ίδιοι είναι επαρκείς για να αναθρέψουν και να διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά αυτά, καθώς και η ισορροπία του συστήματος της οικογένειας  είναι  σημεία προσοχής  για μια ομαλή κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη.
Πρέπει λοιπόν όλοι μας γονείς και εκπαιδευτικοί καθώς και η ευρύτερη κοινωνία  να προσπαθήσουμε να διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο όπου τα παιδιά μας και οι μαθητές μας θα μπορέσουν να εκφράσουν το όποιο δυναμικό (ακαδημαϊκό-κοινωνικό-συναισθηματικό)  τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.  Ένα πλαίσιο που θα βοηθήσει τα χαρισματικά/ταλαντούχα παιδιά  να αντιληφθούν τον εαυτόν τους, να καταλάβουν  τις ομοιότητες και τις διαφορές τους με τα άλλα παιδιά , να αποδεχθούν τον εαυτόν τους και κατά συνέπεια να αναπτύξουν τον εαυτόν τους και να προσφέρουν  στην κοινωνία.
___________________________________________________________________
̽ Ο Αθανάσιος Τσιάμης είναι Εκπαιδευτικός Ψυχολόγος, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρείας για την Προαγωγή της Εκπαίδευσης των Δημιουργικών / Ταλαντούχων / Χαρισματικών Παιδιών και Εφήβων (ΔΗ.ΧΑ.ΤΑ.Π.Ε) και μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων, της Βρετανικής Ψυχολογικής Εταιρείας και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου παιδιών με Υψηλές Ικανότητες.
Έχει συμμετάσχει σε ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου McGill σχετικά με την επισήμανση των χαρισματικών / ταλαντούχων παιδιών με εναλλακτικούς τρόπους. Έχει διδάξει σε Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Ενηλίκων με θέμα τη χαρισματικότητα. Έχει διευθύνει  Πρόγραμμα για άνεργους εκπαιδευτικούς με θέμα την εκπαίδευση των χαρισματικών / ταλαντούχων παιδιών. Από το 1996 έως και σήμερα έχει σχεδιάσει και εφαρμόσει προγράμματα εμπλουτισμού για χαρισματικά παιδιά με σκοπό την καλλιέργεια της δημιουργικότητας, ενώ έχει συμμετάσχει σε Ευρωπαϊκά και Πανελλήνια συνέδρια με εισηγήσεις κυρίως σχετικές με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, την επισήμανση και την εκπαίδευση των χαρισματικών παιδιών στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό σύστημα.
Έχει σπουδάσει Ψυχολογία στο Deree College στην Αθήνα και Εκπαιδευτική Ψυχολογία στο McGill University στο Μοντρεάλ του  Καναδά.


Η έννοια της Χαρισματικότητας και η κοινωνική της διάσταση


 Είναι απαραίτητο να εξετάζεται κάθε περίπτωση Χαρισματικότητας ξεχωριστά και μεμονωμένα. 

Η Χαρισματικότητα αποτελεί μία υπεραξία στην κοινωνία. Τα παιδιά που δημιουργούν και επινοούν πέρα από τις προσδοκίες μας βελτιώνουν τα επιτεύγματα του ανθρώπινου δυναμικού. Οι ενήλικοι που έχουν νοητική υπεροχή έχουν αφήσει το στίγμα τους στην τεχνολογική, επιστημονική, οικονομική, πολιτισμική και ηθική ανάπτυξη της κοινωνίας.
Τι είναι όμως η Χαρισματικότητα; Η Χαρισματικότητα περιλαμβάνει τα ευφυή, ταλαντούχα και δημιουργικά άτομα. Αφορά στο υψηλού επιπέδου δυναμικό και στην ανώτερη επίδοση σε διάφορα πεδία επιστητού. Οι επιστήμονες αναφέρονται σε ευφυή, ταλαντούχα και δημιουργικά άτομα ως έναν ειδικό πληθυσμό, που στοιχειοθετείται από αυτές τις τρεις ομάδες. Σε γενικές γραμμές, οι ορισμοί συγκλίνουν στον κάτωθι ορισμό: Ευφυή και ταλαντούχα παιδιά είναι αυτά που αναγνωρίζονται από επαγγελματικά εξειδικευμένα άτομα και τα οποία συνεπεία εξαιρετικών ικανοτήτων είναι άξια για υψηλή απόδοση. Αυτά είναι
παιδιά που χρήζουν διαφορετικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων και υπηρεσιών πέρα από όσα παρέχονται από το συνηθισμένο σχολικό πρόγραμμα, έτσι ώστε να συνειδητοποιήσουν τη συμβολή τους στον εαυτό τους και στην κοινωνία. Η υψηλή απόδοση αφορά σε κάποιον από τους εξής τομείς: γενική νοητική ικανότητα, ειδική ακαδημαϊκή κλίση, δημιουργική ή παραγωγική σκέψη, ηγετική ικανότητα, εικαστικές και θεατρικές τέχνες και ψυχοκινητική ικανότητα.
Τα ευφυή άτομα διακατέχονται από ιδιαίτερα υψηλή νοημοσύνη και εμφανίζουν αυξημένες ικανότητες συλλογισμού και αφαιρετικής σκέψης. Αναγνωρίζονται μέσω ψυχομετρικών εργαλείων και νοητικής αξιολόγησης. Τα ταλαντούχα άτομα επιδεικνύουν αυξημένη απόδοση σε έναν τομέα επιστημονικό, καλλιτεχνικό ή αθλητικό. Τα δημιουργικά άτομα διακατέχονται από καινοτόμα, νεωτεριστική και πρωτοποριακή σκέψη. Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες τα ευφυή άτομα μπορεί να είναι και ταλαντούχα σε κάποιον ειδικό τομέα, αλλά αυτό δε συμβαίνει πάντα. Επίσης, έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις ταλαντούχων ατόμων με υψηλή νοημοσύνη, αλλά κι αυτό δεν αποτελεί κανόνα. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να εξετάζεται κάθε περίπτωση Χαρισματικότητας ξεχωριστά και μεμονωμένα. Το μοντέλο της γενικής νοητικής υπεροχής έναντι των ειδικών ταλέντων προκύπτει κυρίως από την εκπαιδευτική οπτική και περιγράφει ως ευφυή τα άτομα με υψηλό δείκτη νοημοσύνης και ταλαντούχα τα άτομα με ανώτερες δεξιότητες και ικανότητες σε μία ή περισσότερες περιοχές, όπως στα μαθηματικά, στις φυσικές επιστήμες, στη γλώσσα, στην τέχνη, στον αθλητισμό. Αρκετοί επιστήμονες χρησιμοποιούν τη λέξη «ευφυής», για να περιγράψουν τα υψηλά στο διανοητικό τομέα άτομα και τη λέξη «ταλαντούχα», για να αναφερθούν σε πρόσωπα με υψηλές δεξιότητες και ικανότητες – ταλέντα σε ένα ή περισσότερα πεδία.
Κάθε προηγμένο κράτος οφείλει να προσφέρει ευκαιρίες μάθησης σε όλα τα άτομα. Τα εκπαιδευτικά αγαθά πρέπει να προσφέρονται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες και να δημιουργούν τις άριστες προϋποθέσεις για την αγωγή και μόρφωση όλων. Οι ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες στηρίζονται στις αρχές της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης και προωθούν την ανάπτυξη των κατάλληλων μαθησιακών διεργασιών, ώστε να κινητοποιείται κατά το μέγιστο βαθμό το νοητικό δυναμικό όλων των ατόμων προς το προσωπικό και συλλογικό όφελος. Στο άρθρο 16 του ελληνικού Συντάγματος αναφέρονται τα εξής:
  1. Η τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες. Η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Η ακαδημαϊκή ελευθερία και η ελευθερία της διδασκαλίας δεν απαλλάσσουν από το καθήκον της υπακοής στο Σύνταγμα.
  2. Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες.
  3. Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια. Το Κράτος ενισχύει τους σπουδαστές που διακρίνονται, καθώς και αυτούς που έχουν ανάγκη από βοήθεια ή ειδική προστασία, ανάλογα με τις  ικανότητές τους.
Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι διαθέτουν μια ευρεία κλίμακα ικανοτήτων και δεξιοτήτων. Αυτή η κλίμακα περιλαμβάνει τις ικανότητες των μέσων ή κάτω του μέσου ατόμων μέχρι τις ιδιαίτερες γνωστικές ικανότητες και δεξιότητες των ευφυών ατόμων. Το δημοκρατικό μας σύστημα προσφέρει σε κάθε άτομο την ευκαιρία να αναπτυχθεί στο μέγιστο βαθμό, που επιτρέπουν οι ικανότητες και τα κίνητρά του. Αυτή η αρχή φαίνεται να προμηνύει ουσιαστικά ότι ευκαιρίες και εκπαίδευση παρέχονται, για να ενισχύονται όλοι οι μαθητές να συνειδητοποιούν και να ενεργοποιούν το δυναμικό τους. Όταν αναφέρεται στο Σύνταγμα ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, δεν εννοείται ότι είναι ίσοι μεταξύ τους, αλλά ίσοι απέναντι στο νόμο. Οι χαρισματικοί μαθητές διαθέτουν εγγενείς ικανότητες και δεξιότητες ανεπτυγμένες πέρα από την ηλικία τους. Η καταλληλότητα των μαθησιακών διεργασιών καθορίζεται από το βαθμό κάλυψης των ιδιαίτερων εκπαιδευτικών αναγκών και ικανοτήτων τους. Τα αποτελέσματα των εκπαιδευτικών διεργασιών διαφαίνονται στην οικονομική, τεχνολογική, πολιτισμική και ηθική πρόοδο.
Η ελληνική νομοθεσία εντάσσει τους χαρισματικούς μαθητές στην ειδική αγωγή ως μαθητές που έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και δεξιότητες. Πιο συγκεκριμένα, τον Οκτώβριο του 2003 ψηφίστηκε νόμος (3194/2003 ΦΕΚ 267 τ. Α” ) σύμφωνα με τον οποίο αναφέρονται οι χαρισματικοί και ταλαντούχοι μαθητές ως ομάδα του μαθητικού πληθυσμού με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 2, παράγραφος 7 του νόμου αυτού αναφέρεται: «Στο άρθρο 1 παράγραφος 2 του Ν. 2817/2000 προστίθεται εδάφιο ως εξής: Ειδικής εκπαιδευτικής μεταχείρισης μπορεί να τύχουν τα άτομα που έχουν ιδιαίτερες νοητικές ικανότητες και ταλέντα».  Ο τελευταίος νόμος για την Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες που ψηφίστηκε το 2008 (Ν. 3699/2008 ΦΕΚ 199/Α’/2.10.2008) αναφέρει στο Άρθρο 3, παράγραφος 3: «Μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι και οι μαθητές που έχουν μία ή περισσότερες νοητικές ικανότητες και ταλέντα ανεπτυγμένα σε βαθμό που υπερβαίνει κατά πολύ τα προσδοκώμενα για την ηλικιακή τους ομάδα. Με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κατόπιν εισήγησης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, ανατίθεται η ανάπτυξη προτύπων αξιολόγησης και ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τους μαθητές αυτούς σε Σχολές ή Τμήματα Α.Ε.Ι. που, κατόπιν πρόσκλησης που τους απευθύνει το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, εκδηλώνουν ενδιαφέρον. Στους μαθητές αυτούς δεν έχουν εφαρμογή οι λοιπές διατάξεις του παρόντος νόμου».
Η κοινωνική διάσταση της Χαρισματικότητας προσδιορίζεται μέσα από τη συμβολή στην άνοδο της επιστήμης, της τεχνολογίας και των τεχνών. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Χαρισματικότητα είναι σημαντική στην κοινωνία μας. Θα ήταν πολύ παράξενο, αν μία εξαιρετική ικανότητα, που μεταξύ άλλων πραγμάτων περιλαμβάνει την ικανότητα σχεδιασμού, λογικής αιτιολόγησης, επίλυσης προβλημάτων, αφαιρετικής σκέψης, σύνθετου συλλογισμού και  γρήγορης εκμάθησης, δεν είχε πολύ σημαντικές, θετικές επιπτώσεις. Αυτή η ικανότητα αποτελεί ένα χάρισμα, το οποίο αποδεικνύεται πιο σπουδαίο, όταν συνδεθεί με την κοινωνική πρόοδο. Ως εκ τούτου, η επένδυση στη Χαρισματικότητα – που πραγματοποιείται μέσω της εκπαίδευσης των Χαρισματικών μαθητών – αποτελεί το εχέγγυο για την προώθηση των καλλιτεχνικών, αθλητικών, τεχνολογικών και επιστημονικών επιτευγμάτων.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Davis, G. A. & Rimm, S. B. (1994). Education of the Gifted and Talented. Needham Heights. MA: Allyn and Bacon.
Eysenck, H. J. (1995). Genius, The natural history of creativity. Cambridge University Press.
Luwel, K., Foustana, A. Papadatos, Y., & Verschaffel, L. (2011). The role of intelligence and feedback in children’s strategic competence. Journal of Experimental Child Psychology, 108, 61-76.
Foustana, A., Luwel, K, & Verscaffel, L. (2007, May). Effects of Feedback on the Strategic Competence of Gifted Children. The European Cognitive Science Conference 2007 (EuroCogSci07) (Delphi/Greece, May 23-27 2007).
ΝΟΜΟΣ 3699/2008. Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. ΦΕΚ 199/Α/2.10.2008.
Παπαδάτος, Γ., & Φουστάνα, Α. (2007). Η συμβολή των γενετικών και οικογενειακών παραγόντων στη δημιουργία ιδιοφυών ατόμων, στο βιβλίο Αναγνώριση, Τιμητικό αφιέρωμα στον καθηγητή Θεόδωρο Γ. Εξαρχάκο (σ. 388-416),  Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Φουστάνα, Α. & Παπαδάτος, Γ. (2012). Ο ρόλος της ευφυΐας στον ανθρώπινο πολιτισμό, Η ευφυΐα ως πολιτισμικό, ψυχοφυσιολογικό και εκπαιδευτικό φαινόμενο. Αθήνα, εκδ. Πεδίο.
______________________________________________________________

̽ Η Δρ Αγγελική Φουστάνα είναι Διδάσκουσα Ειδικής Παιδαγωγικής των Χαρισματικών μαθητών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αποφοίτησε από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης με βαθμό άριστα και υποτροφία από το Ι.Κ.Υ.. Πραγματοποίησε τις Μεταπτυχιακές της σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών και έλαβε το Διδακτορικό της Δίπλωμα στο αντικείμενο της γνωστικής ανάπτυξης των Χαρισματικών μαθητών από το εν λόγω Πανεπιστήμιο. Έχει εξειδίκευση στο σχεδιασμό αναλυτικών προγραμμάτων για τους Χαρισματικούς μαθητές από το Institute of Education, University of London. Είναι επιστημονική συνεργάτης του Κέντρου Μελέτης Ψυχοφυσιολογίας και Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών και επιμορφώτρια του Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων και του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Διδάσκει σε προπτυχιακό, μεταπτυχιακό επίπεδο και σε προγράμματα μετεκπαίδευσης εκπαιδευτικών. Οι πολυάριθμες δημοσιεύσεις της σε βιβλία, οι συμμετοχές της σε διεθνή και ελληνικά συνέδρια και η υλοποίηση προγραμμάτων για τους Χαρισματικούς μαθητές αποτελούν δείγματα της επιστημονικής της δραστηριότητας.

ΑΠΟ  http://psychografimata.com

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Στη Νάξο, 11-13 Ιουνίου 2021 Το 33ο Συνέδριο της Ομοσπονδίας Κινηματογραφικών Λεσχών Ελλάδας

Το 33ο Συνέδριο της Ομοσπονδίας Κινηματογραφικών Λεσχών Ελλάδας με θέμα:   «Η θάλασσα στον κινηματογράφο» σε συνεργασία με την Κινηματογρα...